Chief Minister Sustainable Irrigation Scheme : मंडळी आपल्या देशातील बहुतांश शेती ही अजूनही पावसावर अवलंबून आहे. परंतु हवामान बदल, अनियमित पर्जन्यमान आणि उपलब्ध पाण्याचा अपव्यवहार यामुळे शेतकऱ्यांपुढे मोठं आव्हान उभं राहिलं आहे. या पार्श्वभूमीवर केंद्र सरकारच्या राष्ट्रीय कृषि विकास योजना अंतर्गत आणि राज्य शासनाच्या सहकार्याने मुख्यमंत्री शाश्वत सिंचन योजना राबवली जात आहे. या योजनेचा उद्देश म्हणजे प्रति थेंब अधिक पीक हे ध्येय प्रत्यक्षात उतरवणे. पाण्याचा प्रत्येक थेंब महत्त्वाचा मानून त्याचा कार्यक्षम वापर करून शेतीतील उत्पादन वाढवणे, हेच या योजनेचे मुख्य ध्येय आहे.
योजनेचा उद्देश आणि गरज :–
मुख्यमंत्री शाश्वत सिंचन योजनेचा उद्देश अत्यंत स्पष्ट आहे. राज्यातील शेतकऱ्यांच्या शेतजमिनींवर तुषार सिंचन प्रणाली बसवून सिंचनाखालील क्षेत्रात वाढ करणे, कमी पाण्यात जास्त उत्पादन मिळवणे आणि पाण्याचा अपव्यय टाळणे हे तिचे मूलभूत लक्ष्य आहे. तुषार सिंचनामुळे पाण्याचा थेट मुळाशी पुरवठा होतो, त्यामुळे पाणी, वेळ आणि ऊर्जा वाचते. अशा प्रकारची शाश्वत शेती आजच्या काळात अत्यंत आवश्यक ठरत आहे.
लाभ घेण्याची पात्रता :-
या योजनेचा लाभ कोणत्याही खातेदार शेतकऱ्याला घेता येतो. मात्र एक अट आहे शेतकऱ्याने ज्या जमिनीवर तुषार सिंचनासाठी अर्ज केला आहे, त्या जमिनीवर मागील सात वर्षांत या योजनेचा लाभ घेतलेला नसावा. ही अट शेतकऱ्यांना समान संधी देण्यासाठी ठेवण्यात आली आहे. त्यामुळे ज्या शेतकऱ्यांनी याआधी या योजनेचा लाभ घेतलेला नाही, त्यांना या योजनेतून प्रत्यक्ष फायदा होऊ शकतो.
आवश्यक कागदपत्रांची पूर्तता :-
अर्ज करताना शेतकऱ्यांनी काही महत्त्वाची कागदपत्रं सादर करावी लागतात. त्यामध्ये ७/१२ आणि ८अ चा उतारा, पाण्याचा स्रोत उपलब्ध असल्याचं प्रमाणपत्र, आणि जर शेतकरी अनुसूचित जाती किंवा जमातीतील असेल तर त्याचे जात प्रमाणपत्र आवश्यक असते. ही सर्व कागदपत्रे संपूर्ण व अचूक असणे गरजेचे आहे, कारण त्यावरच अर्जाच्या मंजुरीचा निर्णय होतो.
खर्च आणि अनुदानाची माहिती :-
शेतकऱ्यांनी तुषार सिंचनासाठी जे काही आर्थिक गुंतवणूक करावी लागते, त्यावर सरकारकडून मोठं प्रमाणात अनुदान दिलं जातं. अल्प व अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांना एकूण खर्चाच्या ८० टक्केपर्यंत, तर इतर शेतकऱ्यांना ७५ टक्केपर्यंत अनुदान मिळते. हे अनुदान केंद्र सरकारच्या प्रधानमंत्री सूक्ष्म सिंचन योजना मधून ५५% किंवा ४५% आणि राज्य सरकारच्या मुख्यमंत्री शाश्वत सिंचन योजना.मधून २५% किंवा ३०% अशा स्वरूपात मिळून येतं. त्यामुळे शेतकऱ्याच्या खिशातून खूपच कमी खर्च होतो आणि आधुनिक सिंचन तंत्रज्ञानाचा लाभ मिळतो.
अर्ज कसा करावा :-
या योजनेसाठी अर्ज प्रक्रिया पूर्णता ऑनलाइन असून, अर्ज mahadbtmahait.gov.in या पोर्टलवर करता येतो. अर्ज करताना सर्व कागदपत्रांची स्कॅन प्रती अपलोड करणं आवश्यक आहे. जर अर्ज करताना काही अडचण आली, तर शेतकऱ्यांनी तालुका कृषि अधिकारी, मंडळ कृषि अधिकारी किंवा कृषी सहाय्यक यांच्याशी संपर्क साधावा. हे अधिकारी शेतकऱ्यांना योजनेबाबत योग्य मार्गदर्शन करतात.
आजच्या काळात शेती टिकवण्यासाठी पाण्याचा शहाणपणाने वापर करणं ही काळाची गरज बनली आहे. मुख्यमंत्री शाश्वत सिंचन योजना ही केवळ सरकारी मदत नाही, तर शेतकऱ्यांच्या शेतीला सक्षम करण्याची दिशा आहे. तुषार सिंचनामुळे पिकांना योग्य प्रमाणात पाणी मिळते, पाण्याचा अपव्यय टळतो आणि उत्पादन वाढते. त्यामुळे प्रत्येक पात्र शेतकऱ्याने या योजनेचा लाभ घेऊन, स्वतःच्या शेतीत शाश्वततेकडे पाऊल टाकायला हवं.