Indira Gandhi Yojana : मंडळी वयाच्या उत्तरार्धात प्रत्येकाला मानसिक समाधानाबरोबरच आर्थिक स्थैर्याची देखील गरज असते. आयुष्यभर कष्ट करूनही अनेकांना वृद्धापकाळात उत्पन्नाचे साधन उपलब्ध नसते. अशा वेळी शासनाच्या योजनांचे महत्त्व अधोरेखित होते. महाराष्ट्र शासनाच्या सामाजिक न्याय व विशेष सहाय्य विभागामार्फत राबविण्यात येणारी इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना ही त्यापैकी एक महत्त्वपूर्ण योजना आहे.
या योजनेचा उद्देश आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांतील वृद्धांना मासिक निवृत्तीवेतनाच्या स्वरूपात आर्थिक मदत देऊन त्यांना सन्मानपूर्वक जीवन जगता यावे, असा आहे.
कोणाला मिळू शकतो योजनेचा लाभ?
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही अटी पूर्ण कराव्या लागतात. प्रथम अर्जदाराचे वय किमान ६५ वर्षे असावे. दुसरे म्हणजे, तो किंवा ती किमान १५ वर्षांपासून महाराष्ट्रात वास्तव्यास असणे आवश्यक आहे. तिसरी महत्त्वाची अट म्हणजे अर्जदाराचे नाव दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंब यादीत असणे आवश्यक आहे.
तसेच एखाद्या व्यक्तीला आधीच शासनाच्या इतर कोणत्याही योजनेंतर्गत नियमित मासिक आर्थिक मदत मिळत असेल, तर त्या व्यक्तीला या योजनेसाठी पात्र मानले जाणार नाही. त्यामुळे ही योजना खरोखरच आर्थिक मदतीची गरज असलेल्या वृद्धांसाठी राखीव आहे.
अर्ज करताना कोणती कागदपत्रे आवश्यक?
अर्जदाराने आपली पात्रता सिद्ध करण्यासाठी काही आवश्यक कागदपत्रे सादर करावी लागतात. त्यामध्ये वयाचा पुरावा (शाळा सोडल्याचा दाखला किंवा वैद्यकीय अधिकाऱ्यांचे प्रमाणपत्र), दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबाचे प्रमाणपत्र, रहिवासी दाखला, शिधापत्रिका (राशन कार्ड) यांची छायांकित प्रत, राष्ट्रीयकृत बँकेच्या पासबुकची झेरॉक्स प्रत आणि आधार कार्डाची प्रत यांचा समावेश होतो.
ही सर्व कागदपत्रे अचूक आणि अपडेट असणे गरजेचे आहे, कारण यामुळे अर्ज प्रक्रियेत विलंब टाळता येतो. आणि अधिक माहितीसाठी तुम्ही nsap.nic.in या सरकारच्या अधिकृत वेबसाईटला भेट देऊ शकता.
किती मिळते आर्थिक मदत?
या योजनेअंतर्गत पात्र लाभार्थ्यांना केंद्र शासन आणि राज्य शासन दोन्हींकडून मिळून दरमहा १५०० रुपये निवृत्तीवेतन दिले जाते. ही रक्कम थेट लाभार्थ्याच्या बँक खात्यात जमा केली जाते. ही मदत वृद्धांच्या दैनंदिन गरजा भागविण्यासाठी, औषधोपचारांसाठी किंवा घरगुती खर्चासाठी उपयोगी पडते.
योजनेचे सामाजिक महत्त्व :-
ही योजना केवळ आर्थिक मदत पुरवते असे नाही, तर वृद्धांना आत्मसन्मानाने जगण्याची संधीही देते. आर्थिक अडचणींमुळे इतरांवर अवलंबून राहावे लागू नये आणि आपले निर्णय स्वतः घेण्याची मुभा मिळावी, हा या योजनेमागील मुख्य हेतू आहे. ग्रामीण भागातील, उपेक्षित व गरजू वृद्धांसाठी ही योजना एक जीवनरेखा ठरते.
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना ही वृद्धांच्या जीवनात सुरक्षिततेचा, सन्मानाचा आणि आशेचा किरण आहे. थोड्याशा कागदपत्रांच्या आधारे आणि योग्य पात्रतेनुसार अर्ज केल्यास दर महिन्याला मिळणारी ही आर्थिक मदत त्यांच्या जगण्याला दिलासा देते. त्यामुळे समाजातील प्रत्येक पात्र वृद्ध व्यक्तीने या योजनेचा लाभ घ्यावा आणि इतरांनाही याची माहिती द्यावी, हेच योग्य ठरेल.